Mentoring akademicki wymaga umiejętności, inicjatywy, czasu, a przede wszystkim woli współpracy miedzy studentem – młodym badaczem, a doświadczonym promotorem. Efektywny mentoring akademicki wymaga także szczęśliwego trafu, aby dobrały się osoby podobne pod względem mentalności, oczekiwań, czy sposobu i tempa pracy, pomimo różnicy wieku i doświadczenia.
Tak też się stało w przypadku pani Weroniki Wiory, absolwentki kierunku English in Public Communication, która latem 2019 roku zapisała się na seminarium dyplomowe „Discursive Strategies in Public Communication”. Seminarium prowadziła (jak prawie co roku) prof. UO dr hab. Katarzyna Molek-Kozakowska z Instytutu Językoznawstwa, która zajmuje się naukowo językiem mediów i komunikacji publicznej.
Katarzyna Molek-Kozakowska: „Jako studentka, Pani Weronika Wiora wyróżniała się zaangażowaniem i otwartością na nowe wyzwania. Dlatego podjęła się przygotowania pracy dyplomowej na temat otoczenia medialnego toczących się właśnie wyborów prezydenckich w USA i skupiła na działalności youtuberów – komentatorów politycznych reprezentujących różne poglądy polityczne i na ich praktykach dziennikarskich, a właściwie kontr-dziennikarskich”.
Weronika Wiora: „Vloggerzy, niektórzy z wielotysięczną rzeszą subskrybentów, upubliczniali materiały krytykujące sposoby, w jakie media głównego nurtu przedstawiają kandydatów na urząd prezydenta. Czasem weryfikowali fakty (fact-checking), których nie zweryfikowali dziennikarze, czasem przedstawiali poglądy, które zostały pominięte w debacie, a czasem wytykali niekompetencję i brak politycznej neutralności przy prowadzeniu wywiadów lub komentowaniu działań kandydatów. Udało się zgromadzić pokaźną próbkę takich przykładów”.
Praca dyplomowa okazała się obszernym studium przypadku amerykańskiej wirtualnej sfery publicznej i została obroniona celująco w lipcu 2020 r., pomimo wyzwania jakim było wykorzystanie wiedzy z dziedzin dziennikarstwa, amerykanistyki i analizy dyskursu. Co ciekawe, to często właśnie takie prace dyplomowe powstają na kierunku English in Public Communication, który łączy elementy teorii komunikacji i znajomości kultury krajów angielskiego obszaru językowego z praktycznymi umiejętnościami w zakresie przygotowywania materiałów prasowych i zaawansowanej znajomości języków obcych.
Zwykle po obronie pracy, absolwent rusza we własną drogę życiową, wykorzystując swoje nowe umiejętności w pracy zawodowej, albo dalej się kształci, a praca dyplomowa, choćby wybitna, trafia do… archiwum prac dyplomowych. I tak stałoby się i w tym przypadku, gdyby nie wkroczyła mentorka z propozycją przerobienia rozprawy na artykuł naukowy i opublikowania jej w czasopiśmie naukowym, najlepiej w otwartym dostępie. Tym bardziej, że nadarzała się niezwykła okazja, bo czasopismo „Res Rhetorica” (indeksowane w Scopus i Web of Science) zapowiedziało numer tematyczny poświęcony retoryce nowych mediów i nowych wyzwań, do którego nabór zamykał się we wrześniu 2020 r.
Studenci, którzy właśnie uzyskali dyplom licencjata i aplikują na studia magisterskie oraz promotorzy, który właśnie zakończyli intensywny rok akademicki z pewnością nie marzą o spędzeniu wakacji na przerabianiu rozprawy na artykuł. Ale pani Weronika Wiora i jej promotorka postanowiły wykorzystać szansę. Należało radykalnie skrócić przegląd literatury i dostosować go do zakresu czasopisma i numeru, zoperacjonalizować nowe – tym razem retoryczne – kategorie analityczne i ponownie przeanalizować zebrany korpus filmów upublicznionych przez kontr-dziennikarzy na YouTube. Dzięki doświadczeniu autorskiemu i redakcyjnemu promotorki, pracę udało się skończyć na czas.
Nie było drogi na skróty. Redakcja poddała artykuł, teraz zatytułowany „Rhetorical strategies of counter-journalism: How American YouTubers are challenging dominant media election narratives”, podwójnie ślepej recenzji u zagranicznych (w tym amerykańskich) specjalistów i zaleciła dalsze poprawki, zanim ostatecznie zdecydowano się na przyjęcie do publikacji. Dzięki intensywnej współpracy i mentoringowi, artykuł, mimo że oparty na pracy dyplomowej, nie odbiegał poziomem od innych tekstów zgłoszonych numeru. Został opublikowany w otwartym dostępie pod koniec marca 2021 na stronie czasopisma „Res Rhetorica”. Można go przeczytać tutaj: https://doi.org/10.29107/rr2021.1.6
Weronika Wiora: „Dla niedoświadczonego badacza, podjęcie próby napisania pierwszej naukowej publikacji można przyrównać do nieprzewidywalnej podróży autostopem. Perspektywa nieustannie się zmienia, a na drodze wciąż pojawiają się kolejne wyzwania. Efektu końcowego, który stanowczo przerósł moje oczekiwania, bez wątpienia nie udałoby się osiągnąć bez pomocy ze strony promotorki. Będąc moim mentorem akademickim, potrafiła dostrzec potencjał pracy na wczesnym etapie jej powstawania, a entuzjazm oraz zaangażowanie, które okazywała podczas naszej współpracy, utwierdzały mnie nieustannie w słuszności wysiłku włożonego w badania nad wybranym przeze mnie tematem. To współpraca z doświadczonym i otwartym nauczycielem akademickim sprawiła, że ogólnikowe spostrzeżenia oraz wątpliwości przekształciły się w naukowe rozważania. Dzięki temu, na każdym etapie pisania pracy, udało się utrzymać odpowiedni kierunek, jak również nie utracić niezbędnej dla tego procesu motywacji”.
Katarzyna Molek-Kozakowska: „W kontekście kształcenia akademickiego, szczególnie w tradycji anglosaskiej, akcent kładzie się nie tyle na przepływ wiedzy od mistrza do ucznia, co na współpracę i odziaływanie na charakter i tzw. kompetencje miękkie, w tym kreatywność, motywację, umiejętność dostosowania się do zmiennych oczekiwań i pracy w zespole. Są to kompetencje, których raczej nie da się wykształcić w ramach wykładów, a nawet seminariów. Można je za to próbować wyrabiać w toku mentoringu akademickiego, którego przykładem jest właśnie udzielanie wsparcia młodemu badaczowi w publikowaniu swoich dokonań”.